Agnieszka Zakrzewicz swą dziennikarską pracę rozpoczęła w Radiu Watykańskim. Dziś, mieszkając od 20 lat w Rzymie i pracując jako korespondent zagraniczny dla polskich mediów, opowiada o kulisach Kościoła i Watykanu. W szczególności o tych sprawach, które najbardziej dotykają problemu kobiet w funkcjonowaniu tej instytucji, pedofilii, homoseksualizmu, sekularyzacji współczesnego społeczeństwa oraz przemian Kościoła katolickiego w epoce „postwojtyłowej“. W blogu „W cieniu San Pietro“ znajdziecie wszystko to, o czym otwarcie pisze prasa zagraniczna, a o czym z trudnością przeczytacie w prasie polskiej.

Ukazało się wdanie włoskie "Watykańskiego labiryntu"

Ukazało się wdanie włoskie "Watykańskiego labiryntu"

Kliknij "lubię to" - W cieniu San Pietro fan page na Facebook

niedziela, 1 grudnia 2013

118. Jak Eugenio Scalfari "zmanipulował" wywiad z papieżem – czyli dialog pomiędzy wierzącymi i niewierzącymi


Biuro Prasowe Stolicy Apostolskiej usunęło 15 listopada 2013 roku, ze swej strony internetowej tekst wywiadu Eugenia Scalfari z papieżem Franciszkiem. Założyciel włoskiego dziennika "La Repubblica" opowiedział swoją wersję całej historii.

Jak Eugenio Scalfari "zmanipulował" wywiad z papieżem – czyli dialog pomiędzy wierzącymi i niewierzącymi

Rozmowa Scalfariego z Franciszkiem została opublikowana 1 października 2013 roku przez liberalno-lewicowy dziennik "La Repubblica", przedrukował ją również watykański dziennik "L'Osservatore Romano" i zamieścił portal watykański www.vaticano.va. Na kanwie korespondencji Eugenia Scalfariego z papieżem Franciszkiem publikowanej na łamach tej gazety ukazała się również książka "Dialogo tra credenti e non credenti" (Dialog pomiędzy wierzącymi i niewierzącymi).
Już od samego początku publikacja rozmowy Scalfariego z Franciszkiem wywołała duże niezadowolenie w Kurii Rzymskiej i wśród licznych komentatorów katolickich. Sprawiała wrażenie, iż papież powiedział w niej zbyt wiele mocnych rzeczy, niezgodnych również z magisterium Kościoła i to - w dodatku - w duchu laickim. Wiarygodność niektórych przytaczanych faktów dotyczących momentu mistycznego, jaki przeżył Franciszek, zakwestionowali kardynałowie obecni na konklawe. Gorącą polemikę wzbudziły zdania ujęte w cudzysłów – zwłaszcza te mówiące o tym, że "niektórzy wysocy dostojnicy kościelni są dworzanami, a dwór to trąd papiestwa” i dotyczące "moralnego sumienia ateistów". 
Po artykułach, które ukazały się we włoskich prawicowych gazetach "Libero" i "Foglio" (autorem jednego z nich był Antonio Socci), Watykan zdecydował się usunąć ze swojej oficjalnej strony ten kontrowersyjny wywiad.

Scalfari przyznał się sam

- Mój dialog z papieżem jest podpisany przeze mnie, nie przez papieża, więc jeśli ktoś go zdejmuje z portalu watykańskiego nie stanowi to dla mnie żadnego problemu. - tłumaczył Eugenio Scalfari podczas spotkania z korespondentami w Stowarzyszeniu Dziennikarzy Zagranicznych w Rzymie, które odbyło się 21 listopada 2013 r. – i na którym byłam obecna jako jedyny polski dziennikarz.
Scalfari powiedział, że w trakcie rozmowy z papieżem nie nagrywał nic, ani nie robił notatek - lecz zapamiętywał wszystko. Robi tak od czterdziestu lat, starając się zawsze przelać na papier nie tyle wierne słowa swoich rozmówców, co istotę ich wypowiedzi.  Założyciel włoskiego dziennika "La Repubblica" przyznał, że "wziął w cudzysłów" zdania, bo niektóre z nich w rzeczywistości papież nigdy nie wypowiedział. Opowiedział też kilka ciekawostek ze spotkania, które jako niewierzący odbył z głową Kościoła.
- Papież przyjął mnie w jednej z sal hotelu świętej Marty. Usiedliśmy na krzesłach postawionych koło siebie. Wtedy powiedziałem, że jeżeli mamy rozmawiać to może ja przestawię moje, bo inaczej dostaniemy skrętu szyi. - Scalfari relacjonował podczas konferencji.
Franciszek odpowiedział mu wtedy: "Ma Pan rację. To ja przestawię krzesło, bo pan jest starszy".  W końcu każdy z rozmówców przestawił swoje.
- "Chce się Pan czegoś napić" - zapytał papież. "Szklankę wody" - powiedziałem. Myślałem, że ma jakiś dzwoneczek, aby ktoś nas obsłużył. Tymczasem on się sam podniósł, otworzył drzwi i poprosił aby przyniesiono nam dwie szklanki wody. Zapytał stojąc w progu, czy życzę sobie również kawę. "Nie dziękuję. Nie pijam kawy." - "Nie, kawy nie chce!" - powiedział. Bergoglio jest właśnie taki bezpośredni. - tłumaczył nestor włoskiego dziennikarstwa, wyraźnie zafascynowany argentyńskim papieżem.

Poprosił o zgodę na publikację i autoryzację

Choć mówi się o tym, że spotkanie Franciszka z Eugenio Scalfarim miało ewidentny charakter prywatny i później rozmowa została przerobiona w wywiad, wbrew woli papieża - co podkreślił francuski dziennik "Le Figaro" - Scalfari powiedział, że poinformował papieża o zamiarze opublikowania rozmowy i Bergoglio się na to zgodził, wyrażając swoje zaufanie do dziennikarza. Przed publikacją założyciel "La Repubblica" wysłał wywiad do autoryzacji do papieskiego sekretarza, ks. Alfreda Xuereb, prosząc by Ojciec Święty go przeczytał. Po dwóch telefonach Scalfari otrzymał "zielone światło", choć papież prawdopodobnie nie miał czasu nawet przejrzeć tekstu przed publikacją.
Jak przypomina Sandro Magister, watykanista włoskiego tygodnika „L’Espresso”, który też pisał o całej sprawie - dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej, ks. Federico Lombardi potwierdził, że wywiad oddawał wiernie myśl papieża i był „wiarygodny w swym ogólnym sensie”, a także został opublikowany przez „L’Osservatore Romano” i na watykańskiej stronie internetowej, tak jak inne dokumenty i przemówienia papieskie. Przypuszcza jednak, że w ciągu następnych tygodni papież musiał zdać sobie sprawę, że taka forma wypowiedzi nie jest najlepsza i całkowicie zgodna z nauczaniem Kościoła. Dlatego wywiad został usunięty ze strony internetowej Stolicy Apostolskiej - jak wyjaśnił ojciec Lombardi zrobiono tak ze względu „na naturę tego tekstu”, a także „dyskusję dotyczące jego wartości”. Wiadomo z niedyskrecji, że decyzja wyszła nie od samego papieża, lecz z Sekretariatu Stanu.

Papież nie odciął się od wywiadu

- Zostałem oskarżony o pewne naiwne interpretacje doktryny Kościoła. Oczywiście nie jestem znawcą wszystkich Pism Świętych. - mówił Scalfari odnosząc się do artykułu Socciego i dodał: - Dziennik "Libero" opowiedział całą tę historię, jakby papież odciął się całkowicie od tego wywiadu, co jest nieprawdą. Przyniosłem więc list, który otrzymałem od  Franciszka pod koniec października - bo my od czasu do czasu z papieżem piszemy do siebie. Miałem też okazję spotkać go już po tym wszystkim przy okazji wizyty na Kwirynale złożonej prezydentowi Republiki Włoskiej. Papież wraz z prezydentem Giorgiem Napolitano i żoną Clio, witali się na osobności z grupą pięciu przedstawicieli inteligencji włoskiej, w której ja też byłem. Kiedy nadeszła moja kolej Franciszek powiedział: "Kiedy się znowu spotkamy?". Ja odpowiedziałem, że w liście, który do mnie napisał, sam podkreślił, że spotkamy się jeżeli Opatrzność zechce. Papież odpowiedział mi: "Oczywiście jesteśmy w rękach Opatrzności i ja mam nadzieję, że Pan odwiedzi mnie szybko, bo to znaczy, że wreszcie znajdę wolną chwilę."
Eugenio Scalfari podkreślił jednak, że wie dobrze, iż kiedy papież mówi: "Zobaczymy czy Opatrzność pozwoli mi znaleźć wolną chwilę" - jego zdaniem znaczy to, że do spotkania nie dojdzie zbyt szybko. Wiekowy dziennikarz opowiedział przy okazji także o swoich rozmowach z kardynałem Martinim, które odbywały się raz w roku i też stały się książką „Conversazioni con Carlo Maria Martini” (Rozmowy z Carlo Maria Martinim).
- Kardynał był już po tracheotomii i nie mógł mówić. Brat Damiano, młody jezuita, który mu pomagał, czytał z jego ust, gdy rozmawialiśmy. W tej sytuacji nie potrafiłem powstrzymać łez, a Martini szeptał: niech się Pan uspokoi. – wspominał współzałożyciel „La Repubblica”.

Dialog niewierzącego z wierzącym

            Jak wielokrotnie podkreślał kardynał Gianfranco Ravasi - przewodniczący Papieskiej Rady Kultury - nowością pontyfikatu Franciszka jest dialog ze wszystkimi, a jednym z jego elementów jest dialog z niewierzącymi. Korespondencja i spotkanie Franciszka ze Scalfarim, który jest zdeklarowanym ateistą, był właśnie taką próbą otwarcia i porozumienia się, z jednej i drugiej strony. Nie jest to pierwsza próba - już za pontyfikatu Jana Pawła II miało miejsce otwarcie się najwyższej hierarchii Kościoła na konfrontację publiczną z przedstawicielami kultury laickiej, a nawet radykalnymi i wojującymi ateistami - czego wybitnym przykładem była dysputa pomiędzy Paolo Floresem d'Arcaisem (filozofem i dziennikarzem włoskim) a kardynałem Jozephem Ratzingerem (przyszłym papieżem), która odbyła się w 2000 roku w Rzymie. Szybko jednak Kościół wycofał się z tej drogi, twierdząc, że to ateiści nie są otwarci na dialog, widząc, że nie chcą się nawrócić.
            - Papież Franciszek powiedział mi wyraźnie: "Każdy z nas ma własną wizję Dobra i Zła, i musi wybierać Dobro i walczyć ze Złem tak, jak je pojmuje. Wystarczyłoby tyle, aby polepszyć świat."  - a więc nawet niewierzący może zgodnie z własnym sumieniem osądzać co jest dobre, a co złe. Otrzyma przebaczenie boskie jeżeli czyni dobro. Również niewierzący - a tym bardziej wierzący - ma prawo wybierać zgodnie z własną oceną moralną. - wytłumaczył Scalfari na spotkaniu z dziennikarzami zagranicznymi.
          I w rzeczywistości - jak podkreślił Vatican Insider - to właśnie ten punkt dotyczący "moralnego sumienia ateistów", wzbudził gorącą dyskusję w Kurii i został uznany za niezgodny z nauczaniem Kościoła.
            Już w maju 2013 roku, w dwa miesiące po wyborze, Franciszek obiecał Raj wszystkim zaangażowanym w czynienie dobra - w tym także ateistom. Papież powiedział wtedy podczas homilii, że "Pan odkupił nas wszystkich krwią Chrystusa: wszystkich, nie tylko katolików, ale także ateistów". Dodał, że to przykazanie czynienia dobra "jest piękną drogą do pokoju".
            Po burzy, która również wtedy przetoczyła się przez światowe media, Watykan wydał oficjalny komunikat i sprostował papieża. Ksiądz Thomas Rosica wyjaśnił, że "ateiści idą do piekła, jeśli nie akceptują Jezusa Chrystusa, jako Pana i Zbawiciela" i że ci, którzy znają naukę Kościoła katolickiego "nie mogą zostać zbawieni dopóki nie wprowadzą tych nauk w życie".

            Kto kogo pierwszy nawróci?

            W rozmowie ze Scalfarim, Bergoglio powiedział, że prozelityzm jest głupstwem oraz że także on staje się antyklerykałem, gdy spotyka zagorzałych klerykałów. To oczywiście bardzo szokujące słowa jak na papieża i nie dziwi, że wielu się nie spodobały.
            Kiedy zwierzchnik Kościoła katolickiego, który najbardziej lubi tytułować się Biskupem Rzymu, przyjmował  włoskiego dziennikarza - zażartował, że niektórzy jego współpracownicy ostrzegali go, iż Scalfari może go nawrócić. "Wasza Świątobliwość także moi przyjaciele mówili, żebym uważał, bo możecie mnie nawrócić" - odpowiedział mu współzałożyciel "La Repubblica".
            Trudno się dziwić, że wiekowy Eugenio Scalfari u schyłku swojego życia staje się bardziej agnostykiem niż niewierzącym - ale stanowisko Kościoła w sprawie ateistów jest od wieków jasne i należy wątpić, że się zmieni - ateiści nie mogą iść do Nieba, jeśli nie dokonają szczerej skruchy za grzechy i odbędą pokutę. Zresztą - czy ateiści mają prawo oczekiwać by Kościół się zmienił, zwłaszcza zgodnie z ich wizją?
           Rozważając o próbie porozumienia się pomiędzy zatwardziałymi ateistami i klerykałami, nie sposób nie przypomnieć "Dialogu między księdzem a umierającym" markiza D. A. F. de Sade:
      "Ksiądz: Mój synu, czyż w godzinie śmierci, gdy spada zasłona ułudy, odsłaniając sprowadzonemu na złą drogę człowiekowi jedynie straszliwy obraz jego błędów i występków, nie żałujesz ogromu swej rozwiązłości, do której popchnęły cię ludzka słabość i ułomność?
               Umierający: Tak, przyjacielu, żałuję.
        Ksiądz: Dobrze, a więc w tej krótkiej chwili, jaka ci jeszcze pozostała, skorzystaj z fortunnych wyrzutów sumienia, by uzyskać od niebios całkowite odpuszczenie grzechów, pamiętając wszak, że przebaczenie Wiekuiste zapewni ci jedynie przenajświętszy sakrament pokuty.
            Umierający: Nie rozumiem cię, tak jak ty mnie nie zrozumiałeś."
            Mnie osobiście, jako ateistce, katolickie Piekło nie jest straszne - bo preferuję je ze względu na klimat. Obawiam się tylko jednego - że spotkam tam zbyt wielu katolików i klerykałów, którzy wykorzystywali zawsze religię i Boga do własnych celów, i zamiast Dobra czynili Zło.

            Papież mnie nie pobłogosławił

            - Kiedy się rozstawaliśmy, papież powiedział, że mnie odprowadzi. Trzeba było zejść po schodkach, ja zwykle chodzę pomagając sobie laską, bo w wieku dziewięćdziesięciu lat mam słabe nogi. Franciszek odprowadził mnie aż do samochodu. Powiedziałem wtedy: "Wasza Świątobliwość, nie wiem czy będzie miał jeszcze możliwość i wolę, aby spotkać się ze mną. Jeżeli jednak to nastąpi, ja chciałbym porozmawiać o roli kobiety.
            - Brawo. Kościół. - odpowiedział papież.
            - W jakim sensie? - zapytałem.
            - Kościół jest kobietą, bo to słowo rodzaju żeńskiego. - zauważył papież."
Opowiedział Eugenio Scalfari, dodając, że papież go nie pobłogosławił, do ostatniego momentu pozostał z podniesioną ręką, nie czyniąc znaku krzyża. Wiekowy dziennikarz pomachał Jego Świątobliwości przez okno i powiedział do kierowcy: "Pośpiesz się, jedziemy, bo papież stoi i czeka."
            Wtedy Bergoglio dodał na pożegnanie: "Niech się Pan za mnie modli, bo ja będę modlił się za Pana". Scalfari odpowiedział: "Wasza Świątobliwość wie, że ja nie modlę się, ale będę zawsze towarzyszył jej moimi dobrymi myślami."

Agnieszka Zakrzewicz z Rzymu

poniedziałek, 18 listopada 2013

117. Papież wymiata śmieci


116. Giacomo Galeazzi, watykanista: polscy biskupi nie zrozumieli, że w Watykanie trwa rewolucja


Giacomo Galeazzi, watykanista: polscy biskupi nie zrozumieli, że w Watykanie trwa rewolucja



fot. WP.PL / Paweł Kozioł
opinie
Myślę, że polscy biskupi wciąż nie zrozumieli, że w Watykanie trwa rewolucja. Nadszedł kres Kościoła mętnego, który ukrywa swoje grzechy - mówi w rozmowie z tygodnikiem "Newsweek" Giacomo Galeazzi, watykanista turyńskiego dziennika "La Stampa". Wywiad przeprowadziła Agnieszka Zakrzewicz.

Czytaj również teksty Agnieszki Zakrzewicz dla Wirtualnej Polski

Zdaniem watykanisty w Polsce jeszcze nie zrozumiano, że po śmierci Jana Pawła II w Watykanie odbyła się prawdziwa rewolucja. - W polskim Kościele obserwujemy postawy i zachowania jakby z innej epoki. Kościół stary, okopany w tradycjonalizmie, ultrakonserwatywny, hierarchiczny, zadufany w sobie oraz pełen bogactwa i przepychu już się wyczerpał. Klerykalizm stanie się zbytkiem jak papieskie luksusy. Im szybciej dotrze to do polskiego Kościoła, tym lepiej dla niego - uważa Galeazzi.

Klerykalizm stanie się zbytkiem jak papieskie luksusy. Im szybciej dotrze to do polskiego Kościoła, tym lepiej dla niego Giacomo Galeazzi, watykanista
Podkreślił także, że Polacy muszą zrozumieć, kim jest Bergoglio. - Franciszek tłumaczy, że biskupi muszą być pasterzami, którzy prowadzą swoje stado i podążają za nimi. Wierni pojęli to od razu. Niektórzy hierarchowie Kościoła nie chcą jednak tego zrozumieć - ocenił watykanista.

Zaznaczył jednak, że także włoski Kośćiół nie nadąża za zmianami. - Nie chce zauważyć, że nadszedł kres Kościoła mętnego, który ukrywa grzechy i promuje zmowę milczenia. Dziś jedyną linią jest przejrzystość, jedynym stylem skromność - przypominał.

Zapewnił jednocześnie, że Polska jest nadal bardzo ważna dla Watykanu. - To płuco w Europie. Papież Franciszek chce poznać lepiej polski Kościół i wskazuje mu kierunek działania. Nie będzie to proste, gdyż polski Kościół jest potężny, bogaty i wpływowy - ocenił Galeazzi. - Polski katolicyzm o charakterze popularnym i ludowym jest doceniany przez Papieża, który zdecydował się obchodzić Światowe Dni Młodzieży w Krakowie. Ale nie będą już tolerowane ultranacjonalistyczne wyskoki i skandale - dodał.

Źródło: Newsweek

niedziela, 17 listopada 2013

115. Dlaczego Franciszek przeszkadza mafii?


Wszelki plagiat, przedruk oraz wykorzystywanie całości materiału lub jakiejkolwiek jego części bez zgody autora jest wykroczeniem i roszczenia z tego tytułu będą dochodzone na drodze sądowej.




"Kto do tej pory żerował na władzy i bogactwie pochodzącym bezpośrednio z Kościoła jest nerwowy i zaniepokojony. Papież Bergoglio rozbiera ośrodki władzy ekonomicznej w Watykanie. Gdyby bossowie mafijni mogliby mu podłożyć nogę, nie zawahaliby się.
Nie wiem czy przestępczość zorganizowana jest w stanie coś zrobić, ale bez wątpienia myśli o tym. Może być to niebezpieczne." – słowa prokuratora Reggio Calabrii - Nicola Gratteriego, które obiegły świat, są ważnym ostrzeżeniem.

Dlaczego Franciszek przeszkadza mafii?

13 marca 2013 roku na tronie papieskim zasiadł Jorge Maria Bergoglio, który przyjął imię Franciszka i od razu dał do zrozumienia, że chce powrócić do idei "Kościoła ubogich" i ma poważny zamiar zreformować Kurię Rzymską.
Zaledwie cztery miesiące później - 28 czerwca 2013 roku został aresztowany prałat Nunzio Scarano, który pracował przez lata jako księgowy w watykańskiej administracji finansowej APSA*, zarządzającej majątkiem Stolicy Apostolskiej. Włoska prokuratura oskarżyła go, wraz z funkcjonariuszem włoskich tajnych służb Giovannim Zito i pośrednikiem finansowym Giovannim Carenzio, o oszustwo finansowe i próbę nielegalnego przemytu ze Szwajcarii do Włoch 20 milionów euro należących do rodziny biznesmenów D'Amico. Scarano prowadził też podejrzane operacje finansowe w Salerno, w Reggio Calabria. Na jego konto wpływały co miesiąc czeki w wysokości 15-20 tys. euro[i], co w mieście zdominowanym przez Ndranghetę budzi pewne podejrzenia. Ponadto - przyjaciel księgowego APSA - Massimiliano Marcianò, zeznał w lipcu podczas przesłuchania w prokuraturze w Salerno, że był świadkiem wraz z księgowym, jak do dwóch ciężarówek zaparkowanych przed Watykanem były ładowane w wielkim pośpiechu torby pełne sztab złota.[ii] Scarano wyjawił mu również, że ma raport dotyczący wszystkich przekrętów finansowych dokonanych w APSA.
Dwa tygodnie po aresztowaniu byłego watykańskiego księgowego, ojciec Federico Lombardi podał do wiadomości publicznej, że Stolica Apostolska zablokowała wszystkie jego konta w Instytucie Dzieł Religijnych. Dochodzenie w jego sprawie było częścią większego śledztwa prokuratury włoskiej, prowadzonego już od 2010 roku, gdy zamrożono przelew 23 mln. euro i wpisano do rejestru podejrzanych byłego prezesa IOR – Ettore Gottiego Tedeschi oraz dyrektora generalnego Paola Ciprianiego.
Dwa dni przed tym kolejnym skandalem, który spadł na Watykan jak grom z jasnego nieba, papież Franciszek powołał 26 czerwca br., specjalną komisję, która miała zbadać działalność banku IOR, by "zapewnić lepsze zharmonizowanie jego działań z misją Kościoła". Otrzymała ona wgląd we wszystkie dokumenty i dane, i zadanie złożenia raportu końcowego papieżowi. W jej skład weszło czterech prałatów (Juan Ignacio Arrieta Ochoa de Chinchetru, Peter Bryan Wells, kard. Raffaele Farina i kard. Jean-Louis Pierre Tauran - wchodzący już w skład komisji kardynalskiej kontrolującej IOR, kierowanej jeszcze wtedy przez kard. Tarcisia Bertonego, sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej) i amerykańska prawniczka z Harvardu profesor Mary Ann Glendon.
Już w maju nowy prezes Ernst von Freyberg, zapowiedział, że do końca roku Instytut Dzieł Religijnych otworzy swoją stronę internetową, na której po raz pierwszy będzie publikował dokumenty dotyczące swojej działalności oraz sprawozdania finansowe. Słowo się rzekło - 1 października 2013 roku, po raz pierwszy w swojej historii prywatny bank watykański upublicznił swój bilans w internecie.* Zostało powołane też biuro prasowe do współpracy z dziennikarzami.
Bank kierowany przez von Freyberga zapewnił sobie również doradztwo prestiżowej międzynarodowej instytucji certyfikującej Promontory Financial Group (PFG). Elizabeth McCaul i Raffaele Cosimo, szefowie Promontory, będą pełnić funkcję Senior Advisors nadzorujących funkcjonowanie IOR. Ponadto włoski bankier Antonio Montaresi, z dużym bagażem profesjonalnym i doświadczeniem w USA, został powołany jako Chief Risk Officer, którego rola polega na nadzorowaniu przestrzegania międzynarodowych norm zapobiegających praniu brudnych pieniędzy. PFG rozpoczęła „przeczesywanie” wszystkich kont bankowych w poszukiwaniu operacji podejrzanych i nieprawidłowości – nie tylko w IOR, ale także i w APSA.
Jak ujawnił Ernst Von Freyberg w wywiadzie udzielonym "l'Osservatore Romano", w tym roku w IOR wykryto siedem podejrzanych transakcji. Jego zdaniem wykrycie tych nieprawidłowości to "dobra wiadomość", bo świadczy o tym, że niedawno wprowadzony system nadzoru nad bankiem zaczął działać ze skutkiem.

Dwa banki w Watykanie robią sobie konkurencję w praniu pieniędzy

1 lipca 2013 roku, dyrektor i wicedyrektor banku watykańskiego IOR - Paolo Cipriani i Massimo Tulli - zrezygnowali ze stanowisk[iii], w związku ze skandalem prałata Nunzia Scarano - księgowego APSA. Jak stwierdził watykanista Paolo Rodari, mogło zaistnieć ryzyko, że włoska prokuratura wyda na nich nakaz aresztowania. Biuro prasowe Watykanu podało że, Cipriani i Tulli zrezygnowali "w najlepszym interesie Instytutu Dzieł Religijnych i Stolicy Apostolskiej", a dymisja została bezzwłocznie przyjęta przez komisję kardynałów, kierowaną przez kard. Tarcisia Bertonego.
Obowiązki dyrektora generalnego przejął tymczasowo Ernst von Freyberg. Rolando Marranci został mianowany zastępcą dyrektora generalnego, a Antonio Monteresiemu powierzono funkcję kierowania sprawami ocen ryzyka operacji bankowych. Były to nominacje przejściowe.
Jak wynika z przecieków z prokuratury, które dostały się do włoskiej prasy – Scarano zaczął współpracować ze śledczymi i w lipcu opowiedział, że APSA – choć nie powinna – działała jak regularny bank, oferując usługi również klientom świeckim spoza Watykanu i robiąc konkurencję IOR. Gwarantowano im wyższe procenty i konta szyfrowane. APSA miała patrymonium w gotówce w wysokości 600 – 700 mln euro lub większe, a pieniądze te były inwestowane na całym świecie, tam gdzie przynosiły największe interesy i kontrolowane przez zwierzchników banku. Jak można wnioskować z przecieków, które dostały się do prasy włoskiej – centralny bank Stolicy Apostolskiej już od dłuższego czasu prowadził operacje bankowe zabronione statutowo, w dodatku podejrzane. Jednym słowem – nie tylko IOR ale i APSA zajęła się eksportowaniem olbrzymich kapitałów za granicę i praniem brudnych pieniędzy. W tym celu APSA stała się klientem IOR.
Księgowy Administracji Dóbr Stolicy Apostolskiej twierdził, że udał się do kard. Bertonego i prosił, aby zrobił on porządek w APSA, został jednak całkowicie zignorowany.[iv]
11 lipca 2013 roku papież Franciszek poprzez motu proprio w kwestii reformy watykańskiego kodeksu karnego, zaostrzającej kary za pedofilię i znoszącej dożywotnie więzienie, nakazał surowsze przestrzeganie norm dotyczących przestępstw finansowych oraz współpracę z cywilnymi organami i prokuraturą innych państw w tym zakresie. Normy weszły w życie od września br.
Poprzez kolejne motu proprio wydane 8 sierpnia 2013 roku[v], wdrażające "nadzór ostrożnościowy" (vigilanza prudenziale), papież Franciszek wzmocnił władzę AFI (Urząd Informacji Finansowej kontrolujący wszystkie organy Kurii Rzymskiej). Normy weszły w życie 10 października 2013 roku jako „Ustawa 18”, która kompletuje pierwszą „Ustawę 127”, wprowadzoną 1 kwietnia 2011 r., w ramach Konwencji monetarnej pomiędzy Państwem Watykańskim a Unią Europejską z 17 grudnia 2009 r. (2010/C 28/05) i ustanawiającej nowe normy dotyczące zapobiegania oraz przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy pochodzących z działalności przestępczej i z terroryzmu oraz przeciwstawienia się fałszowaniu waluty. Ustawa 18 definitywnie ogranicza międzygraniczny przepływ waluty i deponowanie gotówki w banku watykańskim do 10 tys. euro, czyli efektywnie blokuje możliwość prania wielkich sum pieniędzy i tym samym kończy epokę wnoszenia na teren Państwa Watykańskiego walizek wypchanych gotówką – co było obyczajem przez tak wiele lat.[vi]
W kwietniu br., z informacji przenikających do włoskiej prasy wynikało, że Bergoglio rozważał nawet zamknięcie IOR. Teraz jednak wydaje się, że w Watykanie myśli się o dokonaniu fuzji pomiędzy IOR i APSA. Gdyby do tego doszło reforma Franciszka byłaby tak rewolucyjna dla Kurii Rzymskiej jak posunięcia administracyjne dokonane przez Pawła VI.
W sierpniu promotor sprawiedliwości Stolicy Apostolskiej - Giampiero Milano, wystosował drogą dyplomatyczną do prokuratury rzymskiej oficjalną prośbę o współpracę w kwestii prania brudnych pieniędzy.[vii] To wydarzyło się po raz pierwszy w historii, bo do tej pory Państwo Watykańskie miało wielkie trudności by odpowiadać na rekwizycje sądowe dotyczące tego problemu. Z niedyskrecji, które przeciekły zza spiżowej bramy wynika, że promotor sprawiedliwości wydał również rozporządzenie, aby chronić dokumenty całej afery przed zniknięciem lub zniszczeniem, po tym jak były dyrektor Cipriani bez uprzedzenia złożył wizytę w swoim byłym biurze.
31 sierpnia 2013 papież Franciszek przyjął rezygnację kardynała Bertone z funkcji sekretarza stanu (złożoną ze względu na podeszły wiek), który 15 października br. oficjalnie przeszedł na emeryturę. Jego miejsce zajął arcybiskup Pietro Parolin. Przez wielu obserwatorów to właśnie Bertone był uważany za przeszkodę na drodze do osiągnięcie pełnej przejrzystości finansów watykańskich i to on zatrzymał reformę Ratzingera.

Papież wszedł w drogę Ndraghecie

Na tym jeszcze nie koniec – lub raczej to dopiero początek... Jak 4 listopada br. doniósł dziennik "Il Fatto Quotidiano", który od samego początku wybuchu afery Vatileaks śledzi z wielką uwagą to, co dzieje się w Watykanie - prezes Von Freyberg rozesłał do wszystkich posiadaczy kont w banku watykańskim dość szczegółowy kwestionariusz z prośbą o ujawnienie danych personalnych, zawodu i z zapytaniem z jakich źródeł pochodzą zdeponowane pieniądze oraz w jaki sposób zasilają swoje konta.[viii] Do tej pory anonimowość w Instytucie Dzieł Religijnych była gwarantowana bardziej niż w niektórych bankach szwajcarskich. Oznacza to jedno - Franciszek zdecydował się na radykalny krok zamknięcia wszystkich podejrzanych kont i depozytów w IOR, istniejących niezgodnie ze statutem banku. Niekoniecznie musi być gorzkim żartem stwierdzenie, że szykuje się drugi akt afery Vatileaks.
Operacja, którą przeprowadza papież jest bez wątpienia jedną z najbardziej ryzykownych i niebezpiecznych. Franciszek chce wreszcie wypędzić „dym Szatana, który przez jakąś szparę wszedł do świątyni Boga" wraz z „bankierami Boga” - Sindoną i Calvim, zmieniając przez te wszystkie lata jedynie swój swąd: Cosa Nostra, Banda z Magliany, a teraz Ndrangheta.
W tym kontekście ostrzeżenie prokuratora Reggio Calabrii - Nicola Gratteriego, które obiegło świat, ma swoje uzasadnienie: "Kto do tej pory żerował na władzy i bogactwie pochodzącym bezpośrednio z Kościoła jest nerwowy i zaniepokojony. Papież Bergoglio rozbiera ośrodki władzy ekonomicznej w Watykanie. Gdyby bossowie mafijni mogliby mu podłożyć nogę, nie zawahaliby się."[ix] Gratteri powiedział to właśnie w wywiadzie udzielonym tej włoskiej gazecie 13 listopada br.
Ndrangheta nie jest mafią zmilitaryzowaną jak Cosa Nostra, która w latach 90-tych ubiegłego wieku sterroryzowała Włochy dokonując serii zamachów bombowych. Ten dokonany 28 lipca 1983 roku w pobliżu Bazyliki Laterańskiej, w którym na szczęście nie było ofiar – miał być ostrzeżeniem także dla Watykanu. Jest jednak mafią bardzo niebezpieczną, bo działa po cichu, w ukryciu, bez robienia hałasu.
Choć jest mało prawdopodobne, aby Ndrangheta szykowała zamach na Franciszka, jest pewne, że swoją reformą finansów watykańskich i Kurii Rzymskiej, papież wszedł mafii w drogę. Bergoglio to osoba niewygodna dla wielu, trudno się więc dziwić słowom Gratteriego: "Nie wiem, czy zorganizowana przestępczość jest w stanie coś zrobić, ale jestem pewien, że to jest rozważane. Zagrożenie jest możliwe".
Słuszna jest natomiast obserwacja Johna Dickie, który uważa, że zamach jest mało prawdopodobny nie dlatego, że mafiosi mają zbyt dużo respektu przed Ojcem Świętym, czy ze strachu przed ewentualnymi konsekwencjami, lecz raczej z faktu, że kontrola w banku watykańskim potrwa dłużej. Będzie więc dość czasu, by brudne pieniądze wycofać i ulokować gdzieś indziej.
Ale żeby mafia mogła wycofać pieniądze z banków watykańskich, ktoś musiał już na to wyrazić zgodę…
„Należy zdać sobie sprawę, że otwiera się faza podziemnej konfrontacji. Reforma Franciszka dotyka grubych interesów, przeszkadza nielegalnym układom pomiędzy mafiami i sektorem duchownych, denerwuje małych i dużych spekulantów, wywołuje silny opór i bierność. Jest to puszka Pandory, pełna robactwa, którą trzeba otworzyć. Nieprzejrzyste operacje APSA, setki kont zamkniętych w IOR, o których nic nie wiadomo, siostry zakonne krążące z łapówkami po 150 tys. dolarów w banknotach 100-dolarowych, biskupi (np. Marinelli z Urbino), którzy oficjalnie zarabiają mniej niż 1500 euro miesięcznie i dokonują przelewów dla krewnych w wysokości ponad miliona euro.” – napisał Marco Politi w komentarzu w „Il Fatto Quotidiano”, 14 listopada br.[x]

Wychodzą wciąż nowe afery

Choć śledztwa prokuratury – zarówno tej rzymskiej, jak i salernitańskiej - są okryte ścisłą tajemnicą, do prasy przeciekają jednak informacje niepokojące, jak ta, że DIA (Dyrekcja Śledcza Antymafii) zarekwirowała w połowie listopada Gran Hotel Gianicolo, położony w panoramicznej pozycji niedaleko od Watykanu, sprzedany tuż przed Rokiem Świętym (2000) niejakiemu Giuseppe Mattiani, którego prokuratura salernitańska uważa za biznesmena połączonego z Ndranghetą.[xi] Obiekt należący do kongregacji kościelnej "Dama apostolica del Sacro Cuore" został sprzedany aferzystom kalabryjskim po zaniżonej cenie i na akcie notarialnym jest podpis tylko jednej siostry zakonnej. Informacje takie jak ta otwierają niestety inny rozdział skandali watykańskich jakim są malwersacje nieruchomości.
Nie ma wątpliwości, że w ostatnich latach Ndrangheta, która stała się dominującą organizacją przestępczą we Włoszech i zastąpiła Cosę Nostrę, dokonała ekspansji terytorialnej, podpijając Rzym i Północ Włoch. Udało jej się to dzięki dobrze zorganizowanej armii "białych kołnierzyków" - lobbystów i aferzystów prowadzących interesy w jej imieniu, także z Watykanem. Emblematyczny jest przykład Giulio Lampady, który w lipcu br. został skazany przez sąd pierwszej instancji na 16 lat więzienia za stowarzyszenie mafijne i pranie brudnych pieniędzy Ndranghety. Były sekretarz stanu Tarcisio Bertone odznaczył Lampadę Orderem Rycerskim Świętego Sylwestra[xii] (takie wysokie odznaczenie watykańskie otrzymał na przykład Bogdan Zdrojewski, minister kultury, poseł Platformy Obywatelskiej, któremu order nadał papież Jan Paweł II). Lampada podsłuchiwany przez wywiad antymafijny mówił przez telefon: "Teraz w diecezji będą musieli zwracać się do mnie Wasza Ekscelencjo!".
Przypomina się historia bossa rzymskiej Bandy z Magliany - Enrica De Pedisa, który za przysługi oddane Wikariuszowi Rzymu - kard. Ugo Polettiemu został pochowany w latach dziewięćdziesiątych w krypcie watykańskiej bazyliki Sant'Apolineare, z której prokuratura rzymska "wysiedliła" go dopiero w maju 2012 roku. Kochanka De Pedisa – Sabrina Minardi ujawniła w 2008 roku, że na zlecenie bossa w młodości nosiła torby pełne pieniędzy do Watykanu, przeznaczone dla abp Paula Marcinkusa – prezesa IOR.
I jak wynika z dochodzeń prowadzonych w Rzymie aktualnie – osławiona Banda z Magliany nadal robi brudne interesy. Kilka dni przed wywiadem udzielonym przez Gratteriego, włoska Gwardia Finansowa zajęła dobra na 25 mln euro należące do historycznego eksponenta Magliany – Ernesta Diottalevi (sądzony w procesie o zabójstwo Roberta Calviego i uniewinniony z braku dowodów) – w tym luksusowy apartament przy Fontannie Di Trevi. Najnowsze informacje, które przeciekły do prasy włoskiej mówią o tym, że prokuratura rzymska prowadzi dodatkowe dochodzenie dotyczące układów jakie łączyły Diottaleviego z Paolo Oliveiro, prawą ręką ojca Renato Salvatore - generalnego przełożonego Zakonu Posługujących Chorym ojców kamilianów.[xiii] Generał zakonu i Oliveiro zostali aresztowani na początku listopada przez Gwardię Finansową i oskarżeni o próbę ograniczenia wolności dwóch zakonników, którzy sprzeciwiali się powtórnemu wyborowi ojca Salvatore. Powodem aż tak drastycznego posunięcia była kontrola nad szpitalami kamilianów w Kampanii i Calabrii. Śledztwo jest częścią jeszcze szerszego dochodzenia dotyczącego prania pieniędzy w latach 2000-2012, w które są zamieszani aferzyści, bankierzy, politycy, menadżerzy, członkowie masonerii, skorumpowani przedstawiciele prawa, i także ludzie Kościoła.
Znając te wszystkie fakty i śledząc działania włoskiej Antymafii - alarm podniesiony przez prokuratora Gratteriego, który odbił się szerokim echem w mediach światowych, wydaje się słusznym ostrzeżeniem, by zadbać lepiej o bezpieczeństwo papieża, który ze względu na swoją otwartość, ciągły kontakt z ludźmi i trudną misję, może stać się łatwym celem nie tylko dla włoskiej mafii, ale choćby dla przypadkowego szaleńca.

Agnieszka Zakrzewicz z Rzymu




---------------------------------------------------------------------------------------------

*APSA czyli Administracja Dóbr Stolicy Apostolskiej (łac. Administratio Patrimonii Sedis Apostolicae) i jest jednym z urzędów Kurii Rzymskiej działającej przy Stolicy Świętej. Jest on odpowiedzialny za zarządzanie aktywami należącymi do Stolicy Apostolskiej w celu zapewnienia środków finansowych niezbędnych dla funkcji Kurii Rzymskiej. Urząd jest kierowany przez kardynała wspomaganego przez radę kardynałów i składa się z dwóch części: zwyczajnej i nadzwyczajnej, pod kierunkiem sekretarza prałata. W rzeczywistości APSA to rodzaj banku centralnego – choć często mylnie tę rolę przypisuje się bankowi IOR (Istituto per le Opere di Religione) czyli Instytutowi Dzieł Religijnych. APSA została powołana do życia w 1967 roku przez papieża Pawła VI i była reformowana przez Jana Pawła II. Jej zadaniem jest dbać o wydatki Stolicy Apostolskiej – biorąc pieniądze z działalności, która przynosi dochody i rozdzielając je na poszczególne „ministerstwa” papieskie (Dicasteri), które dochodów nie przynoszą. Co roku na przełomie czerwca i lipca APSA podaje do wiadomości publicznej budżet Stolicy Apostolskiej, prezentowany na konferencji prasowej. Przez 23 lata - od 1969 do 1996 roku -  Stolica Apostolska miała zawsze dziurę budżetową. W drugiej fazie pontyfikatu Karola Wojtyły zaczęto przywiązywać wagę do tego, aby nie było deficytu. Za rządów Benedykta XVI, który do przejrzystości finansowej przywiązywał dużą wagę nie zawsze się to udawało. Na przykład w 2009 APSA deklarowała, że dochody Stolicy Świętej wyniosły 250.200 mln euro, a wydatki 254.300 mln euro – czyli dziura budżetowa wynosiła 4.100 mln euro. 
 
---------------------------------------------------------------------------------------------
 
*1 października 2013 roku IOR z woli papieża Franciszka po raz pierwszy w swojej historii ujawnił swój bilans publikując go w internecie. Nowy prezes Ernst von Freyberg był bardzo zadowolony z rezultatów finansowych osiągniętych w 2012 roku. Instytut Dzieł Religijnych odnotowała zysk netto w wysokości 86.600.000 euro, w porównaniu do 20.300.000 euro w 2011. W 2012 roku prywatnemu bankowi watykańskiemu zostały powierzone aktywa klientów na sumę 6,3 mld euro - 2,3 mld euro w formie depozytów, 3,2 mld euro w umowach o zarządzanie aktywami przez IOR i 0,8 mld euro w gotówce. Kapitał własny banku wzrósł z 741 mln euro do 769 mln euro (3,6


[i] Marco Lillo, Soldi a pioggia sui conti del “monsignor 500 euro”. D’Amico indagato per evasione, Il Fatto Quotidiano, 28 czerwca 2013.

[ii] Marco Lillo, “Furgoni di lingotti d’oro in Vaticano”, Antimafia, 10 lipca 2013.

[iii] Ior, si dimettono il dg Cipriani e il suo vice Tulli, Il Sole24 ore, 1 lipca 2013.

[iv] Scarano su operazioni sospette nel Vaticano: “Apsa con tassi migliori dello Ior”, Il Fatto Quotidiano, 12 czerwca 2012.

[v] http://www.vatican.va/holy_father/francesco/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio_20130808_prevenzione-contrasto_it.html
[vi] Konto w IOR mogło być otwierane w euro lub w innej walucie. Klienci – oczywiście ci wybrani – byli identyfikowani poprzez zakodowany numer, a więc ich tożsamość była całkowicie anonimowa i chroniona. Po dokonaniu operacji bank nie wydawał żadnych potwierdzeń ani dokumentów. Wszystko odbywa się za pomocą przelewów. Do tej pory z IOR wychodziły przelewy do innych banków na świecie na bardzo duże sumy, bez podania nadawcy ani pochodzenia pieniędzy. Był to więc raj fiskalny, solidny jak banki szwajcarskie czy te na Bahamach. Ale tu nie trzeba było przemierzać kilometrów i ryzykować kontroli granicznej. Z terytorium Włoch do Watykanu można było wejść, wnosząc dowolną ilość gotówki w walizce.

[vii] Francesco Antonio Grana, Scarano la prima volta del Vaticano: “Chiesta rogatoria a Italia per riciclaggio”, Il Fatto Quotidiano, 2 sierpnia 2013.

[viii] Francesco Antonio Grana, Vatileaks, questionario Ior ai correntisti per sapere da dove vengono i soldi, Il Fatto Quotidiano, 4 listopada 2013.

[ix] Beatrice Boromeo, Papa Francesco, il pm Gratteri: “La sua pulizia preoccupa la mafia”, Il Fatto Quotidiano, 13 listopada 2013.

[x] Marco Politi, Papa Francesco e il verminaio che lo circonda, Il Fatto Quotidiano, 14 listopada 2013.

[xi] Beatrice Boromeo, Roma-Reggio Calabria: Affari, clan e prelati, santi intrecci, Menti InFormatiche, 13 listopada 2013.

[xii] Ibidem.
[xiii] Angela Camuso, La banda della Magliana negli affari del faccendiere dei padri Camilliani, Corriere della sera, 16 listopada 2013.